Wywiad dotyczący bólu:
- gdzie zlokalizowany jest ból;
- kiedy boli (kiedy pierwszy raz zabolało, związki czasowo-sytuacyjne);
- jakie jest nasilenie bólu (skala RAS i inne);
- jaki jest charakter bólu (słownik bólu);
- co towarzyszy bólowi (mrowienie, parcie na stolec);
- co nasila, a co łagodzi ból;
- czy ból upośledza funkcje pacjenta (praca zawodowa, życie codzienne);
- wywiad dotyczący innych chorób;
- wywiad społeczny (zawód, sytuacja społeczna, praca).
Zespoły bólowe barku i ramienia – bóle szyjno-barkowe
Etiopatogeneza:
- zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego (spondyloza szyjna);
- wypuklina jądra miażdżystego – ból korzeniowy (rwa ramienna);
- zmiany zwyrodnieniowe stawu barkowego, zapalenie okołostawowe stawu barkowego – bark zamrożony;
- zapalenie nadkłykcia bocznego k. ramiennej (łokieć tenisisty);
- zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego k. ramiennej (łokieć golfisty).
Spondyloza szyjna – przyczyną dolegliwości są:
- pierwotne zmiany degeneracyjne w krążku międzykręgowym polegające początkowo na jego odwodnieniu, a następnie na uszkodzeniu pierścienia włóknistego co prowadzi do wypukliny jądra miażdżystego;
- pierwotne zmiany w stawach międzywyrostkowych (RZS, przeciążenie, mikro- i makro-uraz);
- mieszane.
Przyczyny bólu mogą być struktury kostno stawowe kręgosłupa lub sam korzeń.
Najważniejsze objawy kliniczne bólu szyjno-barkowego:
- ból w okolicy szyjno-barkowej, często trudne do określenia wyjście bólu i jego tor;
- wzmożone napięcie mięśni karku i ramienia;
- zaburzenie postawy ciała, postawa bólowa;
Za bólem korzeniowym przemawia:
- współistnienie zaburzeń czucia;
- dodatnie objawy rozciągowe;
- charakterystyczny tor bólu, wzbudzający się przy niektórych ruchach;
- osłabienie ruchów ścięgnowo-okostnowych;
Za bólem stawowym przemawia:
- ograniczenie zakresu ruchu;
- punkty spustowe bólu w miejscu kaletki podbarkowej stożka rotatorów, rowka ścięgna mięśnia dwugłowego;
Rehabilitacja chorych ze spondyloza szyjną:
- procedury zmniejszające napięcie mięśni (masaż, prądy);
- procedury dające odbarczenie krążka i stawów międzywyrostkowych (trakcja ręczna, wyciągi);
- procedury przeciwbólowe;
- odtworzenie krzywizn kręgosłupa;
- odtworzenie gorsetu mięśniowego;
Uwaga na: komponentę ośrodkowych dolegliwości: szumy uszne, zawroty głowy, zaburzenia widzenia oraz częste współistnienie depresji.
Rehabilitacja chorych z bólem stawu barkowego:
Ból dotyczy samego barku, może promieniować wzdłuż mięśnia naramiennego i szyi w kierunku ucha. Towarzyszy temu przykurcz wynikający z torebki i ścięgien mięśni, głównie krótkich rotatorów wewnętrznych stawu ramiennego.
- procedury przeciwzapalne (krioterapia i inne);
- procedury przeciwbólowe (TENS, IF);
- relaksacja mięśniowa, poszerzenie zakresu ruchu w barku;
- długie prowadzenie pacjenta, ponieważ przykurcz ma tendencję do nawrotu.
Rehabilitacja chorych z bólem identyfikowanym jako łokieć tenisisty i golfisty:
- choroba ma charakter zmian przeciążeniowo-zapalnych;
- zaniechanie przeciążenia;
- ewentualne unieruchomienie na czas ostrych objawów;
- procedury przeciwbólowe;
- procedury przeciwzapalne (krioterapia i inne);
- relaksacja mięśniowa, uzyskanie pełnego zakresu ruchu w stawie.
Zespoły bólowe w obrębie tułowia
- bóle rzutowane ze strony narządów wewnętrznych;
- bóle opasające, najczęściej korzeniowe wzdłuż żeber;
- choroby reumatoidalne kręgosłupa;
- zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa.
Rwa kulszowa – objawy kliniczne:
- ból promieniujący wzdłuż korzenia L5-S1, tylno-boczna powierzchnia pośladka, uda, podudzia do stopy;
- zaburzenie postawy ciała, spłycenie lordozy lędźwiowej, skrzywienie funkcjonalne kręgosłupa;
- asymetria napięcia mięśni przykręgosłupowych;
- ograniczenie ruchomości kręgosłupa;
- objawy rozciągowe, objaw Lasequa, punkty Valleixa;
- osłabienie mięśni, niedowład;
- zaburzenie odruchów (skokowego);
- zaburzenie czucia (korzeniowe);
- zaburzenie zwieraczy;
- zaniki mięśni (krótkie prostowniki grzbietowe stopy – objaw Kugelberga) – Gdy nie ma poduszeczki obok kostki bocznej.
Rwa udowa – objawy kliniczne:
Do ucisku na korzeń dochodzi tu na poziomie L3 i/lub L4, inny będzie więc tor bólu, inne mięsnie będą osłabione, inne będą zaburzenia czucia.
- ból na przedniej powierzchni uda do kolana i ewentualnie po przyśrodkowej powierzchni kolana;
- objaw rozciągowy (objaw Mackiewicza);
- bolesność uciskowa pachwiny;
- osłabienie mięśnia czworogłowego;
- zanik mięśnia czworogłowego;
- zniesiony odruch kolanowy.
Leczenie rwy kulszowej i udowej:
- unieruchomienie i odciążenie 24-48 h, dość twarde posłanie;
- farmakoterapia: leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, zmniejszające napięcie mięśniowe (mydocalm);
- fizykoterapia: wyciągi, masaże, relaksacja poizometryczna, terapia manualna;
- zabiegi poprawiające funkcje korzenia + farmakoterapia neuroprotekcyjna;
- kinezyterapia: stabilizacja głęboka, globalna.
Leczenie operacyjne – dyscoidectomia:
- wskazanie bezwzględne: zaburzenie zwieraczy, niedowłady;
- wskazanie względne: brak poprawy po 6-8 tygodniu leczenia, bardzo silny ból, narastanie niedowładu: prostowników palucha, palców, grzbietowych stopy.
Istota zabiegu dyscoidectomii: jest tendencyjna do oszczędzającego operowania – microdistectomia;
najczęstszy zabieg to dyscoidectomia per fenstrationen;
Zabieg polegający na nacięciu pierścienia włóknistego, wprowadzeniu kaniuki i odessaniu substancji galaretowatej krążka. Struktury więzadłowe i mięśniowe są naruszone w niewielkim stopniu. Mankamentem tej metody jest, że może nadal być ucisk na korzeń – uciska zdwojony pierścień włóknisty, lub nie do końca odessany dysk.